3 jaar lang werkten we met Vlaamse en Rwandese partners aan een systeem om regenwater op te vangen en te zuiveren voor de leerlingen van een school in Mutete (Rwanda). We bouwden er een waterzuiveringsinstallatie op zonne-energie voor de 1.500 leerlingen. Zo willen we de gezondheid en levenskwaliteit van de mensen in de gemeente verbeteren. De installatie zuivert regenwater tot drinkbaar water op een duurzame en veilige manier.

Op 28 oktober 2022 werd de waterzuiveringsinstallatie officieel en feestelijk geopend. In 2023 geven we het beheer van de kersverse waterzuiveringsinstallatie officieel in handen van een lokale coöperatie. Die overdracht betekent voor watermakers Ortwin Deroo en Ken Stockman het einde van een fantastisch avontuur. 

Wat houdt het project in Rwanda precies in? 

Ortwin Deroo: “We zorgden ervoor dat de 1.500 kinderen en jongeren in Mutete voortaan op elk moment genoeg, veilig en zuiver kraanwater hebben. Een nieuw buizenstelsel vangt al het regenwater van de daken op en leidt het naar een centraal regenwaterreservoir. Een waterzuiveringsinstallatie op zonne-energie maakt er drinkbaar water van.” 

Wie was mee aan boord? 

Ken Stockman: “De Watergroep financierde het nieuwe regenwaterreservoir en controleerde de correcte uitvoering van alle werken. Technologiebedrijf BOSAQ richtte zich op de zuiveringstechnologie en de communicatie was in handen van Hogeschool West-Vlaanderen (Howest). Hun enthousiaste studenten sensibiliseerden de lokale jongeren rond watergebruik en waterschaarste, en gaven er train-the-trainer-workshops. Daarnaast waren de Vlaams-Rwandese Vereniging Umubano en de lokale gemeenschap in Mutete betrokken. Het project kreeg subsidies van het Vlaams Partnerschap Water voor Ontwikkeling.” 

Waarom is het project zo waardevol? 

Ortwin Deroo: “Omdat de school en de inwoners van Mutete nooit zeker zijn van water. Ook de waterkwaliteit laat er vaak te wensen over. En de dichtstbijzijnde waterbron ligt 10 kilometer verder. In Mutete lopen er wel waterleidingen, maar ze noemen Rwanda niet voor niets het land van de 1.000 heuvels. Alle dorpen liggen óp die heuvels. Als er te weinig water is of de waterpompen werken niet, dan hebben de inwoners dus geen water.” 

Wat was de grootste uitdaging? 

Ken Stockman: “Goed materiaal vinden. Toen ik daar een eerste keer op bezoek was, waren de pvc-buizen net geleverd. Die lagen allemaal op een hoop: van slechte kwaliteit, met stukken uit en met verschillende diameterdiktes. Als je die in de stenige Rwandese grond steekt, krijg je gegarandeerd problemen. Dus ging ik met de lokale priesters op zoek naar een nieuwe leverancier. Uiteindelijk kwamen we terecht bij een bedrijf in Kigali. Daar vonden we kwaliteitsvolle materialen die voldeden aan alle normen. De put waarin het waterreservoir zit, is manueel uitgegraven. Dus zonder machines. Een gigantisch werk, maar dat is goed verlopen.” 

Is de installatie intussen in gebruik? 

Ortwin Deroo: “In oktober 2022 is de waterzuiveringsinstallatie officieel ingehuldigd. Het was een groot feest met wel 1.000 gasten. Als cadeautje brachten we voor alle leerlingen een drinkbus mee. Een schot in de roos! De kinderen dronken voordien rechtstreeks van de kraan – niet zo hygiënisch. En met zo’n drinkbus hebben de kinderen altijd water voor onderweg.” 

“In 2023 dragen we het project over aan een lokale coöperatie. Die staat in voor het onderhoud van het regenopvangsysteem en de waterzuivering. Om de kosten te dekken, gebruiken ze de inkomsten van de waterverkoop. Als er water over is, kunnen de buurtbewoners zuiver kraanwater kopen van de school.” 

Hoe kijk je terug op het project? 

Ken Stockman: “Het project in Rwanda heeft mij wakker geschud. Het deed mij weer inzien dat voldoende, kwaliteitsvol en duurzaam geproduceerd drinkwater helemaal niet evident is. Dat vergeten we soms in onze dagelijkse praktijk.” 

 “Ik heb er ook veel geleerd. Want zo’n buitenlands project is niet evident. Je komt terecht in een cultuur die je niet kent en in een situatie die je niet 100% in de hand hebt. Er zijn lokale gevoeligheden. Je moet dus heel flexibel zijn, je inleven en voortdurend oplossingen zoeken voor onverwachte situaties.” 

Welke andere buitenlandse projecten blijven je vooral bij, Ortwin? 

Ortwin Deroo: “Ze springen er voor mij allemaal uit. In Suriname bouwden we een installatie om een volledig dorp te voorzien van kraanwater. In Madagaskar breidden we het drinkwaternet mee uit. En in Chili zorgden we aan de kust voor een ontziltingsinstallatie die zeewater filtert en zuivert tot kraanwater. Ik heb het geluk om dankzij De Watergroep keer op keer fantastische mensen en plekken te leren kennen. Ze blijven mij allemaal bij.” 

Wie is wie  

Ortwin Deroo startte 33 jaar geleden als architect bij De Watergroep. Na 20 jaar stapte hij over naar een team dat water-op-maatprojecten uitvoerde voor de industrie. Ook de buitenlandse projecten nam hij onder zijn hoede. Sinds 2019 staat Ortwin aan het hoofd van de afdeling Businessontwikkeling. Die zorgt er onder andere voor dat De Watergroep tegen 2030 energieneutraal wordt, dus evenveel energie opwekt als verbruikt. De buitenlandse projecten verhuisden met Ortwin mee naar de afdeling Businessontwikkeling. 

Ken Stockman is zonemanager in het team Distributie en Toevoer. Hij ondersteunt de toezichters die op hun beurt de aannemers aansturen die waterwerken uitvoeren. Met zijn technische bagage en ervaring was Ken de juiste watermaker voor het project in Mutete. 

In het kort 

Doel van het project

1) Kwaliteitsvol drinkwater in schoolgemeenschap

Het project wil kwaliteitsvol drinkwater voorzien in de schoolgemeenschap van Mutete. Regenwater wordt op een betrouwbare en duurzame manier opgezuiverd tot drinkwater. Dit gebeurt op basis van zonne-energie. Het kwaliteitsvol drinkwater zal zorgen voor een verbetering van de gezondheid en levenskwaliteit van de plaatselijke bevolking.

2) Verbetering sanitaire voorziening en voedselproductie

Bijkomend zet dit project ook in op de verbetering van de huidige sanitaire voorziening en voedselproductie. Hiervoor bouwden de partners begin 2022 6 toiletten en werd de aanleg en uitrusting van een boomkwekerij van fruitbomen en erosiebestrijdende planten voorzien. Dit bevordert de land- en bosbouw in het schoolmilieu.

3) Sensibilisering en gedragsverandering

Tenslotte zet het project ook in op sensibilisering en gedragsverandering rond water(her)gebruik en waterschaarste.
 

Samenwerking tussen ...

• BOSAQ (projecttrekker en ontwerper drinkwaterzuiveringsinstallatie)
• lokale school
• regionaal district
• nationale autoriteiten bevoegd voor watervoorziening en sanitatie (WASAC)
• lokale partner Parochie OLV van KIBEHO in Mutete
• de Vlaams-Rwandese Vereniging Umubano (faciliteren van lokale contacten, medefinanciering en medeopvolging)
• Howest (inzet op gebied van gezondheidsbevordering en -educatie)
• Departement Omgeving (cofinanciering)
• Vlaams Partnerschap Water voor Ontwikkeling (subsidies)
• De Watergroep (medefinanciering en inzet van expertise).