Hervergunningsprocedure Bovelingen

25.000 klanten in Gingelom en delen van Heers, Sint-Truiden en de Waalse gemeente Berloz krijgen onthard drinkwater vanuit het waterproductiecentrum van Bovelingen. Dit aantal is gebaseerd op de huidige vergunningscapaciteit van 1.460.000 m³ grondwater per jaar. 16.000 klanten krijgen dagelijks kraanwater vanuit deze waterwinning. 

1) Zettingsbarsten in huizen

In de omgeving van de waterwinning zijn huizen met zettingsbarsten . De oorzaak van deze zettingsbarsten maakt geen deel uit van deze vergunningsaanvraag: het milieueffectenrapport onderzoekt of er nieuwe schade kan veroorzaakt worden door de hervergunning en doet geen uitspraken over het verleden. Uit het milieueffectenrapport blijkt dat er geen nieuwe zettingsschade verwacht wordt door de hervergunning. 

2) Vegetatie

Uit het milieueffectenrapport blijkt dat de vegetatie in het Hornebos sterk heeft geleden door de voorbije droge zomers en het lokaal gedaalde grondwaterpeil. Zonder acties wordt voorspeld dat de aanwezige vegetatie -  kenmerkend voor natte gebieden - langzaam zal verdwijnen en vervangen wordt door vegetatie die meer droogteresistent is. Om de natte vegetatie in het Hornebos te beschermen, nemen we deze maatregelen (samen met Agentschap Natuur en Bos):

• We breiden het netwerk van peilbuizen uit om de wijzigingen in het grondwaterpeil nog beter te kunnen opvolgen.
• We plaatsen stuwen en verontdiepen drainagegrachten zodat het aanwezige bronwater en de lokale neerslag  langer in het gebied wordt gehouden ten voordele van de lokale vegetatie.
• We hebben een ecohydroloog aangeworven die sinds de zomer van 2021 dit dossier verder opvolgt. 
• We werken mee aan het CurieuzeNeuze-project ‘droogte in de tuin’ om infiltratie te bevorderen en droogte tegen te gaan. Hierover verschenen in december de eerste resultaten. 

Voor een goed beheer van grondwaterlagen en om de milieueffecten correct te kennen is het belangrijk om inzicht te hebben in de effecten van klimaatverandering, toename verharde oppervlakten, bodemverdichting, oppervlaktedrainage en alle relevante grondwateronttrekkingen. Het grondwaterpeil en de grondwaterpeilschommelingen zijn het gevolg van al deze aspecten samen. Om de impact van de grondwaterwinning in Bovelingen correct en ten gronde inzichtelijk te maken is het dus noodzakelijk om ruimer te kijken dan de afgebakende beschermingszones. (Die zijn afgebakend om de grondwaterkwaliteit te beschermen tegen mogelijke verontreinigingen).

De cijfers (op 2/08/2021 en 19/08/2021) voor Vlaanderen en Wallonië:

• Binnen de beschermingszones van de grondwaterwinning in Bovelingen zijn 3 grondwateronttrekkingen vergund voor een totale capaciteit van 6.855 m³ per jaar (in Vlaanderen).
• Samen met de vergunningen op de rand van de afgebakende beschermingszones, zijn er totaal 7 grondwateronttrekkingen vergund (waarvan 1 in Wallonië) voor een totaal vergund debiet van 71.808 m³ per jaar.
• Binnen het relevante studiegebied voor het milieueffectenrapport (MER) (= 5 km rondom de waterwinning) zijn 47 grondwateronttrekkingen in Vlaanderen, en in Wallonië 21 grondwateronttrekkingen voor een totale capaciteit van 1.044.877 m³ per jaar. 

Binnen het studiegebied (= op ongeveer 600 meter in vogelvlucht tot de grondwaterwinning in Bovelingen) is een Fetrapi leidingzone afgebakend. Deze leiding werd aangelegd rond 2000, een tijd na de opstart van de waterwinning in 1977. De leiding is - op advies van De Watergroep - aangelegd rondom de beschermingszone. Fluxys  heeft de aanwezigheid van de waterwinning dus in rekening gebracht. Dergelijke leidingen zijn  uitgerust met de nodige veiligheidsvoorzieningen om rampen te voorkomen. De hervergunning van de grondwaterwinning geen werken in de directe omgeving van de leiding. Er is dus  geen gevaar voor directe beschadiging. Het Milieueffectenrapport concludeert dat er vermoedelijk geen zettingen zullen optreden bij de werken, en dit voor alle onderzochte scenario’s. 

Vanaf de aansluiting van het waterproductiecentrum in Borgloon zal een deel van het drinkwater afkomstig zijn van de winningen in Voort en Wellen. Deze winningen onttrekken ook water uit het Krijt, Hierdoor zal de druk op het de Krijt-waterlaag dus niet verminderen, maar enkel meer verspreid worden. Daarom doen we onderzoek naar alternatieve bronnen van drinkwater, zoals gezuiverd afvalwater van de rioolwaterzuiveringsinstallatie in Sint-Truiden.

Het watersysteem reageert zeer traag. 1 droge zomer heeft geen drastische impact als er een natte winter volgt. In de afgelopen jaren kenden we echter verschillende droge zomers (en winters) na elkaar. Hierdoor kon de waterlaag niet voldoende herstellen. Door de relatief natte zomer en winter in 2021, zagen we al een stijging en herstel van de waterlaag . 

De waterwinning verminderen of stoppen in een drogere zomer zou bijna geen onmiddellijke impact hebben op de peilen, want de waterlaag heeft tijd nodig om een nieuw evenwicht te vinden. Om de waterwinning aan te passen aan het veranderende klimaat zijn langdurige structurele ingrepen nodig. Deze onderzoeken we nog verder tegen 2032. 

De opeenvolgende droogtes (van de zomers 2018, 2019 en 2020) en hoge evapotranspiratie (= waterafgifte door de bodem en de vegetatie), kunnen algemeen in Vlaanderen een uitdroging van de bodem veroorzaakt hebben. De voorbije jaren zijn op vele plaatsen in Vlaanderen scheuren in woningen waargenomen als gevolg van de uitzonderlijke droogtes en de uitdroging van de zettingsgevoelige bodem. Het Departement Omgeving heeft in dit kader een studie gestart. Eventuele schade kan je hier melden.